Spis treści
Co to są zmiany naczyniowe na nogach?
Problemy z naczyniami żylnymi na nogach są bardzo rozpowszechnione. Ocenia się że około 40% społeczeństwa po 30-tym roku życia ma różnego rodzaju zmiany żylne na nogach. Na szczęście większość tych zmian stanowi tylko względny problem estetyczny.
Najczęściej spotykanym problemem w praktyce chirurgicznej są żylaki kończyn dolnych, a w medycynie estetycznej poszerzenia żylne, teleangiektazje i pajączki.
Żylakowatość kończyn dolnych
Żylaki podudzi
Charakteryzują się szeroką gamą objawów. Z reguły żylakom towarzyszy poczucie dyskomfortu a nawet bólu kończyn dolnych które ustępuje przy ćwiczeniach fizycznych, a zaostrza się podczas stania lub siedzenia. Bardzo rzadko dolegliwości są silne, często żylaki nie dają żadnych objawów poza problemem estetycznym.
Ból na tle żylaków jest tępy, trudny do precyzyjnego określenia i lokalizuje się w środkowej części kończyn. Jest to raczej uczucie napięcia oraz ból nad zajętą żyłą. Ból rwący, albo tępy, ograniczony, na zewnętrznej stronie kończyny dolnej nigdy nie jest spowodowany przez żyły patologicznie zmienione. Pacjenci często skarżą się na bóle „ciągnące” w okolicy pachwinowej. Związane jest to z niewydolnością żyły odpiszczelowej, przebiegającej w tym miejscu.
Objawy typowe dla pierwotnej żylakowatości kończyn dolnych
- uczucie ciężkości kończyn dolnych, ustępujące w czasie chodzenia,
- ból umiejscowiony nad żylakami, szczególnie w pozycji stojącej,
- bóle przed miesiączką, w okolicy widocznych, nawet niewielkich żylaków,
- skłonność do obrzęków pod koniec dnia wokół kostek,
- nasilenie objawów, związane z oddziaływaniem ciepła czyli latem.
Przyczyny bólu w przypadkach żylaków kończyn dolnych
Bóle związane ze zmianami żylakowatymi bez przewlekłej niewydolności zastawek żylnych np. z pajączkami lub mnogimi żylakami siateczkowymi są wynikiem drażnienia ściany żył. Dodatkowo, zmiany hormonalne przed miesiączką, rozszerzenie światła żył z powodu działania ciśnienia hydrostatycznego słupa cieczy w pozycji stojącej, mają także istotne znaczenie w patogenezie bólu. Jeżeli żylaki dotyczą dużych pni żylnych, uczucie pełności i ciężkości kończyn dolnych jest następstwem zalegania dużej objętości krwi w naczyniach. Wysokie ciśnienie żylne zmniejsza się dzięki działaniu tzw. pompy mięśniowej w czasie chodzenia (skurcze mięśni nóg wymuszają fizjologiczny obieg krwi). Uczucie pełności nasila się w przypadku przewlekłej niewydolności zastawek żylnych. Chorzy skarżą się na ból również z powodu obrzęku kostek dolnej części nóg. Ból ten może mieć charakter bolesnych skurczów mięśni.
Wskazówki pozwalające na prawidłowe postawienie diagnozy
Aby umieć odróżnić żylaki kończyn dolnych od innych schorzeń należy przeprowadzić przede wszystkim dokładny wywiad chorobowy. Następnie bada się pacjenta w pozycji stojącej i leżącej.
Typy zmian w układzie żył powierzchniowych
Pajączki
Nie są żylakami sensu stricte, najczęściej są problemem tylko i wyłącznie estetycznym choć czasami mogą być zwiastunem powstania prawdziwych żylaków. Tak więc nie są one problemem medycznym który wymaga leczenia. Usuwane są głównie ze względów estetycznych. Obserwuje się dużą różnorodność pajączków. Zmiany izolowane, krótkie nitkowate mogą występować naprzemiennie z dużymi zmianami układającymi się w kształt wieńca na bocznej powierzchni uda, czy podudzia, na przyśrodkowej powierzchni uda tuż nad kolanem mogą przybierać kształt drzewkowaty.
Żylaki siateczkowe
Powstają z rozszerzonych pojedynczych żył lub całych sieci odgałęzień żylnych tworzących różnorodne meandry. Występują na całej nodze, szczególnie po stronie mięśni prostowników, zginaczy i na powierzchni bocznej.
Żylaki kończyn dolnych
Obejmują najczęściej żyłę odpiszczelową wielką (VSM) i jej dorzecze. Prawidłowa VSM zaczyna się przy kostce przyśrodkowej i kończy w pachwinie łącząc się z żyłą udową, na jej przebiegu w świetle żyły znajdują się zastawki które pozwalają na przepływ krwi tylko w kierunku serca. Niewydolność zastawek w obrębie VSM i w żyłach łączących, powoduje stopniowe poszerzanie się VSM i żył w jej dorzeczu. Naczynia te mogą osiągać średnice kilku centymetrów i mają poskręcany przebieg. Najczęstszą przyczyną powstawania żylaków są skłonności genetyczne. Schorzenie to powstaje najczęściej w rejonie przyśrodkowej powierzchni kończyn dolnych.
Żylaki obejmujące żyłę odstrzałkową
W tym przypadku zajęte przez żylaki są powierzchnie skóry na brzuścu mięśni łydki oraz okolica kostki bocznej.
Żylakowatość związana z niewydolnymi perforatorami
Rzadko obserwuje się izolowaną niewydolność perforatorów, łączących układ żył powierzchniowych i głębokich. Niewydolność zastawek żył łączących może manifestować się jako owalne wybrzuszenie żył w pozycji stojącej, a następnie jako owalna „dziura” w powięzi, gdy pacjent leży.
Możliwość leczenia żylaków kończyn dolnych
Po ustaleniu ostatecznego rozpoznania możliwe jest pięć opcji:
- pacjent nie wymaga leczenia,
- stosuje się opatrunki uciskowe lub rajstopy,
- laseroterapia (Photoderm Vasculight),
- przeprowadza się terapię obliterującą – skleroterapię,
- wdraża się postępowanie chirurgiczne.
Sposoby leczenia żylaków nóg
Sposób leczenia żylaków kończyn dolnych zależy od wielkości i typu żylaków, zaawansowania choroby oraz od oczekiwań pacjentów.
Pajączki, małe żylaki:
- Obliteracja żylna (EVRE) falami radiowymi wysokiej częstotliwości. Zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym, obarczony niskim ryzykiem powikłań. W porównaniu do laserowego zamykania żylaków znacznie niższe ryzyko oparzenia skóry. W znieczuleniu miejscowym nakłuwa się zmienioną żyłę, wprowadza do niej sondę z końcówką , która koaguluje- zamyka żyłę.
- skleroterapia, polegające na wstrzykiwaniu do naczyń roztworów, które powodują obrzęk ściany naczyniowej, i zamknięciu naczynia;
- terapia laserowa urządzeniem Photoderm Vasculight, polega na tym, że emitowane światło wytwarza ciepło, które podgrzewa zmianę chorobową do wystarczająco wysokiej temperatury, aby spowodować jej zniszczenie oraz usunięcie z tkanki.
Leczenie średnich i dużych żylaków:
- Obliteracja żylna (EVRE) falami radiowymi wysokiej częstotliwości. Zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym, obarczony niskim ryzykiem powikłań. W porównaniu do laserowego zamykania żylaków znacznie niższe ryzyko oparzenia skóry. W znieczuleniu miejscowym nakłuwa się zmienioną żyłę, wprowadza do niej sondę z końcówką , która koaguluje- zamyka żyłę.
- ambulatoryjnie metodą szydełkowania lub flebektomii metodą VARADY’EGO. Wykonuje się je zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym. Z mikrocięć długości 1 mm usuwa się żylaki. Na łydkę zakłada się bandaż elastyczny, który trzeba nosić przez około 7 dni. Po zabiegu mogą powstać siniaki, ale są to zwykle minimalne powikłania znikające po kilku tygodniach.
Duże żylaki:
- Obliteracja żylna (EVRE) falami radiowymi wysokiej częstotliwości. Zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym, obarczony niskim ryzykiem powikłań. W porównaniu do laserowego zamykania żylaków znacznie niższe ryzyko oparzenia skóry. W znieczuleniu miejscowym nakłuwa się zmienioną żyłę, wprowadza do niej sondę z końcówką , która koaguluje- zamyka żyłę.
- leczenie operacyjne – wykonane zazwyczaj w znieczuleniu przewodowym (zewnątrzoponowym lub podpajęczynówkowym), łączy on zabieg usunięcia (stripping) dużego pnia naczyniowego – żyły odpiszczelowej (VSM) lub odstrzałkowej (VSP) z usunięciem żylaków obocznych metodą opisaną wyżej – metoda VARADY’EGO.
Przygotowanie do zabiegu
Przy małych żylakach pacjentka z reguły jest leczona ambulatoryjnie; przygotowanie i wstępna diagnostyka – jeśli pacjent jest zdrowy i nie cierpi z powodu innych chorób wystarczy zebranie wywiadu.
W przypadku żylaków średniej wielkości dla uzyskania dobrego, trwałego efektu wskazane jest wykonanie badania ultrasonograficznego z dokładną oceną anatomii i patologii układu żylnego. Potrzebne są także podstawowe badania krwi z oznaczeniem układu krzepnięcia.
Przy dużych żylakach kwalifikowanych do leczenia operacyjnego poza badaniem USG i podstawowymi badaniami krwi konieczne jest szczepienie przeciw WZW B, EKG, konsultacja anestezjologiczna poprzedzająca zabieg.